Beliren Bilinçdışı

Hans Holbein - The Ambassadors

Hans Holbein'in 1533 yılında yaptığı The Ambassadors (Elçiler) isimli bu tabloda o dönemin önemli isimleri yer almakta. Solda görülen Fransa büyükelçisi ve sağda da Lavaur piskoposu. Bu kişilerin önemi görünüşlerinden ve bulundukları yerin ihtişamından anlaşılabilmektedir. Tablodaki en çarpıcı detaylardan birisi de resmin ortasında bulunan şekli bozulmuş kafatasıdır. Kafatasının yalnızca belirli bir açıdan, yan bakıldığında algılanabilir olması, Lacan’ın öznenin bakışıyla nesnenin kendini sunma biçimi arasındaki gerilimli ilişkiye işaret eder. Öznenin görme edimi, her zaman eksik ve çarpıtılmıştır; tıpkı bu tabloda olduğu gibi, görünüşün ardında başka bir hakikat gizlidir. Kafatasının anlamı üzerine pek çok görüş olsa da Lacan'ın en sevdiği eserlerden birisi olduğundan Egonun yaratımı olan ihtişamı ve düzeni altüst eden bilinçdışının tezahürü olarak da yorumlanabilir. Nitekim elçilerin önünde yer alan bilimsel aletler ve kitaplar, aklın ve düzenin egemenliğini simgelerken, bu düzenin tam ortasında yer alan anamorfik kafatası, Lacan’ın ‘gerçek’ (le réel) kavramını çağrıştırır; temsil edilemeyen, dile dökülemeyen, simgesel düzenin ötesinde kalan bir artık. Egonun tüm egemenliğini ve kontrol etme arzusunu bozan semptomlar, rüyalar ve dil sürçmeleri gibi tezahürler, tıpkı resimdeki kafatası gibi şekli bozulmuş ancak yine de bütünlüğü yok edecek kadar çarpıcı bir şekilde kendilerini gösterirler.